تجزیه و تحلیل ریسک های ایمنی پروژه های ساختمانی با استفاده از روش یکپارچه AHP و DEA
صنعت ساخت و ساز یکی از خطرناک ترین صنایع از نظر تلفات مربوط به کار، نرخ آسیب دیدگی و پرداخت غرامت به کارگران شناخته شده است. حوادث این صنعت ناشی از ناکارآمدی روش های متعارف ارزیابی خطر و همچنین اجرای فعالیت های بدون درنظر گرفتن استانداردهای ایمنی است که تأثیر عمده ای را بر سلامت و ایمنی کارکنان می گذارد. بنابراین، شناسایی و ارزیابی خطرات و ریسک ها یک گام ضروری در این صنعت بوده و تجزیه و تحلیل ایمنی یک اقدام مؤثر و فعال برای شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرها در روش های صنعتی است. این مقاله از روش سیستماتیک و یکپارچه روش تحلیل سلسله مراتبی-روش تحلیل پوششی داده ها ( AHP-DEA) برای ارزیابی خطرهای ایمنی استفاده می کند. در مطالعه موردی کارگاه های ساختمانی متعارف ایران، بیست فعالیت دارای پتانسیل خطر، ده حادثه ناشی از این فعالیت ها و دوازده عامل بروز حادثه شناسایی شدند و با استفاده از قضاوت متخصصان ایمنی و ناظران پروژه، از طریق پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در نهایت، فعالیت های گودبرداری و کار در ارتفاع به عنوان پر خطرترین فعالیت ها از نظر ایمنی شناخته شد و راهکارهایی نیز برای بهبود و پیشگیری از حوادث ناشی از این فعالیت ها ارائه گردید.
مقدمه
صنعت ساخت وساز، صنعتی اساسی از ساخت و ساز ملی است که نقش مهمی را در پیشرفت اقتصادی کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته دارد. ازآ نجایی که فشردگی و پیچیدگی زیادی در زمینه کاری در این صنعت وجود دارد، بنابراین مخاطره آمیزترین صنعت از نظر تلفات مربوط به کار، نرخ آسیب دیدگی و پرداخت غرامت به کارگران شناخته شده است . صدمات در این صنعت منجر به فوت، آسیب های جدی شغلی و زمان از دست رفته کار با توجه به طبیعت منحصر به فرد آن رخ می دهد. کارگاه های ساختمانی توسط بسیاری از عوامل منحصر به فرد مانند تغییرات مستمر محیط کار، چرخش مکرر تیم کار، شرایط کاری نامناسب، قرار گرفتن در معرض آب و هوای مختلف، تعداد بالای نیروی غیرماهر و کارگران موقت، مشخص و توصیف می شوند که این خصوصیات باعث بروز حوادث زیادی در این صنعت می گردد. از این رو، تجزیه و تحلیل ریسک های ایمنی و شغلی در کارگاه های بزرگ ساختمانی، گامی اصلی و کلیدی برای دستیابی به سطح ایمنی مناسب و پایه و اساس مدیریت ایمنی در ساخت و ساز است که بخشی از سیستم مدیریت ایمنی را تشکیل می دهد.
پیشینه تحقیق
رو شهای متداول برای ارزیابی خطرات شغلی را می توان به سه دسته عمده تجزیه و تحلیل کیفی، نیمه کمی و کمی تقسیم بندی نمود. از آن جایی که به دست آوردن اطلاعات جامعی برای تجزیه و تحلیل کامل ارتباط بین علت و معلول حوادث در پروژه های ساخت و ساز مشکل است، بنابراین استفاده از رویکردی کمی به طور مستقیم برای ارزیابی خطرهای پروژه دشوار است. به همین دلیل، بسیاری از محققان از یک رویکرد کیفی و نیمه کمی برای ارزیابی خطر در پروژه های ساختمانی استفاده می کنند.
در طول دهه گذشته، رو شهای مختلفی برای تجزیه و تحلیل خطر در صنعت ساخت و ساز توسط محققان زیادی پیشنهاد شده اند. در میان این روش ها، روش تحلیل سلسه مراتبی AHP روشی مؤثر برای حل مسائل تصمیم گیری چندمعیاره MCDM است که در زمینه های مختلفی از جمله مدیریت ساخت و ساز به طور گسترده استفاده شده است
همچنین این روش برای مدیریت خطر نیز به کار گرفته شده است ، ژنگ و همکاران در سال 2011 از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی FAHPبرای ارزیابی ایمنی کار در محیط های گرم و مرطوب استفاده کردند هدف از روش AHP ، تصمیم گیری علمی و همچنین راهی برای ترکیب تحلیل کیفی و کمی فرایند است. یکی از مزیت های اصلی روش AHP ، ساختار ساده آن است. همچنین این روش مانند ریاضیات پیچیده نیست و به آسانی قابل درک بوده و به طور مؤثر می تواند برای هر دو دسته داده های کمی و کیفی به کار رود و بر اساس مقایسه های زوجی بنا شده است. ماتریس مقایسه زوجی در این روش، وقتی که تعداد گزینه های تصمیم بسیار زیاد باشد، حجم زیادی از مقایسه را برای
کارشناسان ایجاد می کند. برای حل این مشکل، ترکیب روش AHP با روش تحلیل پوششی داده ها DEA پیشنهاد گردید. تلا ش های متعددی برای ترکیب دو روش در پروژه های واقعی وجود داشته است. به عنوان مثال، بوون در سال 1990 پیشنهاد ادغام دو روش AHP و DEA را برای مسائل تصممیم گیری چندمعیاره داد. اما در این تحقیق، به دلیل محدودیت های موجود در روش AHP ، از روش یکپارچه AHP-DEA برای ارزیابی ایمنی در کارگاههای ساختمانی شده است.
تجزیه و تحلیل خطر
شناسایی و ارزیابی خطرهای ایمنی و شغلی گامی ضروری برای دستیابی به سطح ایمنی مناسب در پروژه بوده و تجزیه و تحلیل ایمنی شغلی JSA ، یک روش عملی برای شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسک ها در رو ش های صنعتی است فرایند تجزیه و تحلیل ایمنی شامل سه مرحله اصلی زیر است:
- شناسایی: عوامل منجر به بروز حوادث و همه وقایعی که ممکن است در طول کار رخ دهند، شناسایی می گردد. نظرسنجی در میان کارشناسان ساخت وساز، مناسب ترین منبع برای کسب اطلاعات عملی در مورد حوادث است.
- ارزیابی: از طریق توزیع پرسشنامه بین کارشناسان، احتمال وقوع و شدت پیامد برای سناریو مربوط به هر حادثه مشخص می گردد. همچنین برآورد خطر برای هر خطر و رتبه بندی خطرها برای همه وقایع شناسایی شده تعیین می شود
- اقدام: در این فاز، خطر با درنظر گرفتن اقدامات کافی برای کاهش یا از بین بردن آن، کنترل می شود. برای کنترل و پیشگیری مؤثر از حوادث، درک علل حوادث ضروری است.
بررسی علل حوادث و صدمات ناشی از آن در ساخت و ساز
با نگرشی به گذشته، می توان دریافت که ساخت و ساز یکی از خطرناک ترین صنایع در جهان بوده و شامل صدمات منجر به مرگ و جراحت فراوانی است. وقوع حوادث ساختمانی، همه ساله باعث خسارت های مالی، جانی، زیست محیطی و اعتباری فراوان به فعالیت های عمرانی مختلف می شود. رولینسون و والکر در سال 1995 ، به این نتیجه
رسیدند که اطلاعات دقیق در مورد علل حوادث، برای پیشگیری از حوادث ضروری است.
بسیاری از محققان نظرات مختلفی را در مورد علل خطرات شغلی پیشنهاد کرده اند. علل اصلی حوادث در کارگاه های ساختمانی را می توان طبق تحقیقات انجام شده به پنج مقوله وسیع از جمله مدیریت نامناسب، شیوه های کار ناایمن، شرایط کار نامطلوب، عوامل شخصی و عوامل کار تقسیم بندی نمود.
در کارگاه های ساختمانی، سقوط از سطوح کار در ارتفاع )به عنوان مثال نردبان، داربست و سقف ها( اغلب به عنوان یکی از علل اصلی حوادث مرگبار است ، از جمله مهم ترین علل سقوط در صنعت ساخت و ساز می توان به شیوه های کار ناایمن، تغییر مداوم محیط کار، آموزش ناکافی و استفاده نکردن از روش های متعارف حفاظت از سقوط اشاره کرد.
روش تحقیق
در اکثر موارد، تصمی مگیری ها وقتی مطلوب است که تصمیم گیری بر اساس چندین معیار یا شاخص باشد. در روش های تصمیم گیری چندمعیاره MCDM به جای استفاده از یک معیار سنجش بهینگی، از چند معیار سنجش استفاده می شود. از دیدگاه این روش، فرایند سلسله مراتبی AHP روشی مناسبی به خصوص برای مدل سازی معیارهای کیفی بوده و کاربرد گسترده ای را برای انتخاب، ارزیابی، برنامه ریزی و تصمیم گیری در پروژه دارد. با این حال، با توجه به این واقعیت که ده ها نوع از حوادث در کارگاه های ساختمانی مشاهده و شناسایی شده است و روش AHP فقط می تواند تعداد محدودی از گزینه های ریسک را مقایسه کند، پس مقایسه زوجی در این شرایط غیرممکن است. برای غلبه بر این مشکل، از ترکیب روش AHP با روش تحلیل پوششی داده ها ) DEA وانگ و همکاران، (و پیشنهاد روش یکپارچه AHP-DEA در این مقاله استفاده شده است.
روش تحلیل سلسله مراتبی AHP
روش تحلیل سلسله مراتبی AHP ، یک روش توسعه یافته )توسط ساتی در سال ( 1980برای حمایت از تصمیم گیری چندشاخصه است در فرایند سلسله مراتبی، پس از رسم ساختار سلسله مراتبی ریسک های ایمنی صنعت ساخت وساز، ماتریس مقایسه زوجی برای معیارها )احتمال وقوع، پیامد جانی و پیامد مالی( نسبت به یکدیگر تشکیل می شود. روش کار، به این صورت است که به هر مقایسه دویی، با توجه به قضاوت های شخصی تصمیم گیرندگان و کارشناسان یک عدد از 1 تا 9 نسبت داده می شود.
هما نطور که پیشتر بیان شد، در فرایند تحلیل سلسله مراتبی ابتدا عناصر به صورت زوجی مقایسه شده و ماتریس مقایسه زوجی تشیکل می شود. سپس با استفاده از این ماتریس وزن نسبی عناصر محاسبه می گردد. به طور کلی، یک ماتریس مقایسه زوجی به صورت رابطه نشان داده می شود که در آن، aij ترجیح عنصر i ام نسبت به عنصر j ام است. حال با مشخص بودن aij ها یتوان وزن عناصر، یعنی wi ها را به دست آورد
حجم محاسبات به روش دستی برای به دست آوردن وزن نسبی عناص از ماتریس رابطه زیاد است. در نتیجه وزن نسبی عناصر wi با استفاده از نرم افزار انتخاب ماهرانه و با روش بردار ویژه محاسبه می شود.
ترکیب دو روش AHP و DEA
وقتی که تعداد گزینه های تصمیم بسیار زیاد باشد، ماتریس مقایسه زوجی با توجه به هر معیار برای N گزینه تصمیم گیری حجم زیادی از مقایسه را برای کارشناسان ایجاد می کند. ثابت شده است که در N های بزرگ تر از 15 ، تعداد زیادی از مقایسه سبب ایجاد بار سنگینی برای کارشناسان می شود و از سویی دیگر، مقایسه بیش از حد در قضاوت موجب تناقض و تضاد م یگردد. برای حل این مشکل، ترکیب روش با روش تحلیل پوششی داده ها DEA پیشنهاد می شود. روش تحلیل پوششی داده ها یک رویکرد برنامه ریزی ریاضی بوده که ارزیابی گروهی از واحدهای تصمیم گیری با بازه نسبی است. این رویکرد، توسط چانز، کوپر و رادز پیشنهاد شد . تلا ش های متعددی برای ترکیب دو روش در برنامه های واقعی وجود داشته است. به عنوان مثال، بوون در سال 1990 دو روش AHP و DEA را از لحاظ ساختار و نتایج برای حل مسئله انتخاب مکان مناسب مورد بحث قرار دادند. آن ها ادعا کردند که ترکیب دو روش مزیت های استفاده از داده های عینی و ذهنی و همچنین کاهش تعداد مقایسه های زوجی را به همراه خواهد داشت .
در ادامه به طور خلاصه محاسبات روش DEA شرح داده شده است. برای هر یک از معیارها، مجموعه ای از درجه های ارزیابی طبق رابطه معرفی می شود:
G=( HJ1,…. HJK.)
J=1,……m
که در آن مجموعه، HJ1 تا HJK به نمایندگی از پر اهمیت ترین تا کم اهمیت ترین نمرات ارزیابی برای معیار j بوده و JK نیز اعداد نمرات ارزیابی برای هر معیار است. این تعریف اجازه می دهد تا ارزیابی برای معیارهای مختلف با استفاده از تعداد متفاوت نمرات انجام شود و همچنین انعطاف پذیری برای درجه بندی زبانی را فراهم کند. سپس از کارشناسان درخواست می شود تا ارزیابی گزینه های خطر بر اساس نمرات مربوط به ارزیابی خود را با توجه به معیار مورد نظر بر پایه اهمیت نسبی طبقه بندی نمایند.
فرض می شود که j معیار توسط Nj کارشناس ارزیابی خواهد شد. در این صورت، نتایج را می توان با بردار ارزیابی توزیع رابطه 3 مشخص نمود:
که در آن، NEIJK بیانگر تعداد کارشناسانی که درجه HJK را به گزینه ریسک Aj تحت معیار j دادند سپس وزن محلی از هر گزینه با هر معیار توسط رابطه 4 تعیین می شود .
در این روش، ابتدا حداکثرسازی α از هر متغیر تصمیم گیری با توجه به نتایج نظر سنجی را یافته و سپس با توجه به رابطه 5متغیر تصمیم گیری s HJK از درجه HJK به دست آورده می شود.
در رابطه s(HJ1);...;sHJKJ 5 متغیرهای تصمیم گیری هستند. در نهایت با داشتن متغیر sHJK برای هر معیار، وزن محلی برای هر یک از گزینه ها توسط رابطه 4 به دست خواهد آمد .
تخمین احتمال وقوع با توجه به عوامل منجر به حادثه
در این پروژه، احتمال وقوع حادثه از دو طریق محاسبه می شود که برای تحلیل خطر هر دو عدد مد نظر قرار خواهند گرفت. هما نطور که در جزییات روش پیشنهادی مطرح شد، ابتدا احتمال وقوع حادثه از طریق قضاوت کارشناسان به دست خواهد آمد. همچنین با توجه به عوامل دخیل در بروز حادثه احتمال وقوع محاسبه می شود.
در این مرحله، تعریفی از غلظت عامل خطر ارائه م یشود که برای تخمین احتمال وقوع به کار گرفته شد. غلظت از رابطه 6 محاسبه می شود
در رابطه 6 Xi ،تعداد عوامل خطر از فاکتورهای حادثه Fi 1 و Yi وزن هر عامل خطر که باعث رویداد نامطلوب می گردد )و توسط کارشناسان تخمین زده می شود( است. سپس غلظت را می توان با یک مقیاس به احتمال و به وزن محلی مطابق با دیگر معیارهای تصمیم گیری تبدیل نمود.
محاسبه وزن کلی خطر
در نهایت، وزن کلی ریسک برای هر یک از فعالی تها از رابطه 7محاسبه می شود:
در این رابطه، Wj وزن معیارها تعیین شده توسط روش AHP بوده و) s*Hjk نمره بهینه از کلاس ارزیابی تعیین شده توسط رابطه 5 و V(Ai) وزن نهایی خطرها است. با داشتن وزن نهایی، می توان خطرها را رتبه بندی و اولویت بندی نمود.
کاربرد روش پیشنهادی در مطالعه موردی
آمارهای سازمان کار و امور اجتماعی ایران، سهم حوادث مرگبار در کارگاه های ساختمانی را 46 درصد از کل حوادث صنایع ذکر کرده است.
درحالی که آمار جهانی در این بخش 17 درصد است. در نتیجه این امر، ضرورت انجام تحلیل و ارزیابی خطرهای ایمنی در کارگا ه های ساختمانی ایران را نشان م یدهد. در این بخش برای اعتبارسنجی چارچوب ارائه شده، ارزیابی خطرهای ایمنی کارگاه های متعارف ساختمانی ایران بررسی می گردد.
جمع آوری اطلاعات
با استفاده از تجربیات کارشناسان، مشاهدات کارگاهی و موارد مطرح شده در پیشینه تحقیق، عوامل ریسک، فعالیت های پرخطر در
کارگاه ها و نوع سناریو حادثه ناشی از هر فعالیت، شناسایی شدند.
در این مطالعه، 12 علل مؤثر منجر به حادثه، به 4 دسته کلی تقسیم شدند. همچنین 20 فعالیت مستعد خطر و 10 رویداد نامطلوب ناشی از فعالیت ها شناسایی گردید
پرسشنامه ساختار یافته به کارشناسان ایمنی و ناظران پروژه های ساختمانی
در مجموع، از 22 متخصص و کارشناس شامل 10 متخصص ایمنی و 12 مهندس ناظر مشغول به کار در پروژه های متعارف ساختمانی )سابقه کار بیش از 5 سال( برای پاسخگویی به پرسشنامه استفاده شد.
چهار معیار اصلی شامل احتمال وقوع حادثه )با توجه به عوامل خطر(، احتمال وقوع حادثه، پیامد مالی و پیامد جانی )با توجه به قضاوت ناظران کارگاهها( برای ارزیابی خطر ایمنی استفاده شدند. در ارزیابی خطر، ماتریس مقایسه زوجی برای معیارها، با استفاده از روش AHP تشکیل داده شد. به هر یک از مقایسه های دویی، یک عدد از 1 تا 9 به قضاوت های شخصی متخصصان ایمنی، نسبت داده است. سپس با استفاده از نرم افزار AHP وزن نهایی هر معیار محاسبه می شود.
در بخش دیگری از پرسشنامه مربوط به متخصصان ایمنی، چهار عامل مؤثر در بروز حوادث با توجه به درجه اهمیت، نمره دهی و اولویت بندی شد.
آزمون قابلیت اطمینان
به منظور اطمینان از نتایج به دست آمده، اقدام به تعیین میزان پایایی پرسشنامه شد. برای بررسی میزان پایایی پرسشنامه از نرم افزار SPSS برای به دست آوردن ضریب (آلفای کرونباخ ) استفاده گردید. با توجه به نتایج نظرسنجی و با استفاده از نرم افزار SPSS برای معیارهای احتمال وقوع، پیامد جانی و مالی و ضریب آلفا به ترتیب 0.98، 0.96و 0.97 به دست آمد که سطح قابلیت اطمینان، وقتی ضریب آلفا بزرگتر یا مساوی 0.7 باشد، قابل قبول است بنابراین، نتایج به دست آمده از پرسشنامه دارای میزان پایایی مناسبی هستند.
سطح خطر
سه معیار احتمال وقوع، پیامد مالی و جانی به صورت کیفی به چهار زیرمعیار )خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم( تقسیم شدند. همچنین تخمین احتمال وقوع، پیامد مالی و جانی برای هر یک از فعالیت های ذکر شده با استفاده از قضاوت مهندسان پروژه ها صورت گرفت. سپس وزن کمی هر زیرمعیار با توجه به رابطه 5 در روش DEA به دست آمد:
- احتمال وقوع: شایع (0.10) ، ممکن (0.05) ، گاهی (0.033) و نادر ( 0.025)
-پیامد جانی : مرگ (0.146) , ناتوانی دائمی ( 0.0731) , آسیب شدید ( 0.04867) و آسیب جزئی (0.0365)
-پیامد مالی : خیلی زیاد ( 0.105) , زیاد (0.0526) , متوسط ( 0.035) و کم ( 0.0262)
تحلیل خطر
با توجه به اولویت بندی ، رویدادهای گودبرداری و سقوط از ارتفاع جزء مهم ترین خطرهای ایمنی در این مطالعه شناخته شدند. با نظر به قابلیت درخت خطا در شناسایی علل وقوع خطر، درخت خطا برای هر کدام از خطرها ترسیم شد.
در این جا برای نمونه، درخت خطا برای خطر سقوط از ارتفاع آورده شده است. برای ایجاد درخت خطا، چندین مصاحبه با کارشناسان پروژه ها و مهندسین ناظر انجام شد. بعد از رسم درخت خطا با استفاده از پرسشنامه، نظر کارشناسان در مورد هر یک از عوامل ریشه ای خطرها و مقدار اثر آن بر روی رویداد اصلی به دست آورده شد. سپس تحلیل حساسیت روی عوامل ریشه ای خطرها انجام گرفت. با توجه به نتایج تحلیل حساسیت، نبود حفاظ مناسب برای بازشوها، رعایت نکردن اصول ایمنی و نبود آموزش به کارگران جزء مه مترین عوامل بروز خطر شناخته شدند. کارشناسان، استراتژی های کاهش این خطرات را بیان نموده و راهکارهایی را پیشنهاد دادند
هدف از انجام مطالعه حاضر، ارائه چارچوبی برای رتبه بندی خطرهای ایمنی در پروژه های ساخت و ساز بوده که به بررسی جامع و دقیق انواع حوادث می پردازد. به این منظور، با استفاده از روش های AHP و DEA چارچوب مورد نظر پیشنهاد گردید و رتبه بندی خطرهای ایمنی در پروژه های ساختمانی متعارف انجام شد. اعتبار یافته های تحقیق حاضر از جنبه های زیر مورد بررسی قرارگرفته است:
- در این مطالعه خطر ریزش ساختمان مجاور در گودبرداری به عنوان مهم ترین خطر در پروژه های ساختمانی متعارف شناخته شد که سا لهای اخیر، حوادث ساختمانی که به دلیل ریزش آوار در گودبرداری غیراصولی انجام شده اند، افزایش یافته است
- در این تحقیق بعد از خطر ریزش ساختمان مجاور، خطر سقوط از ارتفاع به عنوان مهم ترین خطر در کارگاه های ساختمانی شناخته شد که با نتایج تحقیقات پیشین مانند کاسکوتس و همکارانش در سا لهای 2010 و 2012 ، ، هالپرین و همکارانش در سال 2004 ، لیپسکومب و همکارانش در سال 2008 ، چوی در سال 2005 و 2008 ، و زنگ و همکارانش در سال 2008 هم خوانی دارد.
- به منظور بررسی جامعیت، درستی روش و نتایج تحقیق، یک پرسشنامه جداگانه در پایان پژوهش طراحی شد. این پرسشنامه بین مدیران و ناظران پروژه ها توزیع و تکمیل شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که کارشناسان صحت روش و نتایج رتبه بندی را تأیید کردند و اعلام نمودند که نتایج با واقعیت های مشاهده شده هم خوانی دارد.
شستشوی نمای ساختمان در تهران
نیاز به یک روش ارزیابی خطر سیستماتیک برای کارشناسان ایمنی ضروری است. رو شهای مورد استفاده در گذشته برای ارزیابی خطرات شغلی در صنعت ساخت وساز، عمدتاً به صورت کیفی یا رو شهای آماری بود که متخصصان ساخت و ساز تمایل به یافتن یک مقدار عددی و واضح در ارزیابی خطر دارند. در این پژوهش، با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و فرایند تحلیل پوششی داده ها DEA به عنوان رویکرد کمی در تجزیه و تحلیل خطرهای ایمنی ساختمانی پرداخته شده است. در نهایت، اولویت بندی فعالیت های پر خطر در کارگاه ها با استفاده از
روش تحقیق انجام شد و راهکارهایی برای پیشگیری و بهبود فعالیت های پرخطر ارائه گردید. همچنین این مدل می تواند به مسئولان ایمنی کارگاه های ساختمانی برای شناسایی خطرها، شناسایی علل ریشه ای آ ن ها و نیز ارائه راهکارهای کنترل و کاهش خطرها کمک زیادی نماید. در این تحقیق، از روش یکپارچه AHP-DEA برای اولویت بندی خطرهای ایمنی در کارگاه های ساختمانی استفاده شد و در مطالعات آینده، می توان با یک تغییر جزئی در روش تحقیق، از آن در دیگر زمینه های مهندسی برای ارزیابی خطر استفاده نمود. همچنین در این مطالعه، بررسی ها به یک نمونه محدود بود و برای بررسی جامع تر باید تمام فعالیت های کارگاه های ساخت و ساز و عواملی همچون بومی بودن، سن کارگران و تجربه کاری بررسی شود.
- ۹۷/۰۱/۱۳