امروزه به علت توسعه صنایع الکترونیک و مصرف انبوه لوازم و وسایل الکترونیکی، میزان بسیار زیادی زباله الکترونیکی تولید می شود که به معضلی برای محیط زیست تبدیل شده است. به گونه ای که در مقایسه با دهه های پیش، میزان زباله های الکترونیکی بسیار بیشتر تولید شده است. معضل زباله های الکترونیک، مساله ای جهانی است که در بسیاری از کشورها باعث ایجاد قوانین و مقرراتی شده است که تولید و دفن این زباله ها را محدود می سازد. که بهتر است این زباله ها توسط شرکت های خریدار ضایعات در محل جمع آوری و بازیافت شود. این زباله ها با گذشت زمان آثار و پیامدهای منفی روی محیط زیست برجای می گزارد که در این مقاله قصد آن را داریم تا این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.
زباله های الکترونیکی چیست؟
زباله های الکترونیکی به وسایل و لوازم الکترونیکی همانند تلویزیون ها، رایانه ها، گوشی های همراه، لوح های فشرده و …. گفته می شود که پس از مصرف دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد. قطعاتی که در این دستگاه ها و لوازم به کار رفته است حاوی فلزات مضر و خطرناکی همانند جیوه، سرب، کادمیوم است. در صورتی که این زباله ها به درستی بازیافت نشود و در طبیعت رها شود، باعث آلوده کردن محیط زیست می شود که هم برای طبیعت و هم برای سلامتی انسان ها و جانداران، بسیار مضر است.
تولید زباله های الکترونیکی در جهان
طبق گزارشی که سازمان ملل منتشر کرده است، سالانه در حدود 20 تا 50 میلیون تن زباله های الکترونیکی در سطح جهان تولید می شود که ایالات متحده آمریکا بزرگ ترین تولید کننده زباله های الکترونیک در سطح جهان محسوب می شود.
بخشی از ضایعات الکترونیکی را رایانه ها و گوشی های همراه تشکیل می دهد که در حدود 70 درصد از این زباله ها در کشور چین بازیافت می شود. از مجموع تمام زباله هایی که در سطح جهان تولید می شود، زباله های الکترونیکی فقط دو درصد آن ها را شامل می شود که از این میزان هم فقط 15 درصد در کشورهای مختلف بازیافت می شود. از این رو 85 درصد از زباله های الکترونیکی تولید شده در طبیعت رها می شود که با گذشت زمان آثار منفی و مضر آن ها برای طبیعت پدید می آید.
انواع فلزات موجود در زباله های الکترونیکی
فلزاتی که در زباله های الکترونیکی وجود دارد به دو نوع سمی و غیر سمی تقسمیم می شود. این فلزات می توانند در آب حل شوند. در زیر فلزات سمی و غیر سمی بیان شده است.
فلزات سمی: این فلزات هم سمی و هم سنگین هستند. یکی از این فلزات کادمیوم است که در باتری های گوشی ها وجود دارد.
فلزات غیر سمی: این فلزات شامل ضایعات آهن، روی، مس، آلومینیوم است که در حالت نفوذ در آن با غلظت زیاد، علاوه بر این که رنگ، مزه و بوی آب دچار تغییر می شود، باعث بروز بیماری های گوارشی هم می شود.
تاثیرات منفی زباله های الکترونیکی بر خاک
زباله های الکترونیکی می تواند آثار منفی و مخرب روی خاک بگزارد. ضایعات الکترونیکی پس از تجزیه، باعث آزاد شدن فلزات سمی می شود. با نفوذ این فلزات به درون خاک، آثار مخربی روی حیات گیاهان و درختان می گزارد. پس از آن این سموم با محصولات کشاورزی به بدن انسان منتقل می شود. که پیامد آن ایجاد نواقص مختلف روی نوزادان به هنگام تولد و نیز عوارض دیگری می شود که سلامتی انسان را به خطر می اندازد.
تاثیرات منفی زباله های الکترونیکی بر آب
زباله های الکترومکی در صورت دفع نامناسب، آلوده شدن آب های زیرزمینی با انواع سموم را باعث می شود. آب های زیرزمینی منبع تغذیه دریاچه ها، استخرها، قنات ها و جریان های سطحی است. بسیاری از انسان ها و حتی جانواران مختلف از این منابع آبی استفاده می کنند که آلوده شدن این منابع آبی به انواع سموم، می تواند در عین به خطر انداختن سلامت انسان ها و سایر جانداران، باعث به هم خوردن تعادل اکوسیستم هم شود.
تاثیرات منفی زباله های الکترونیکی بر هوا
در صورت دفع نامناسب ضایعات الکترونیکی و سوزاندن آن ها، هیدروکربن هایی آزاد می شود که پس از ورود به هوا، باعث آلودگی آن می شود. پیامد آن هم تنفس هوای آلوده توسط انسان ها و جانداران مختلف است که آثار منفی روی سلامت آن ها می گزارد. علاوه بر این هیدروکربن ها خود باعث کمک به اثر گازهای گلخانه ای می شود.
کلام آخر
در این مقاله کوشش کردیم تا ضمن بررسی موضوع زباله های الکترونیکی، آثار منفی آن ها را روی محیط زیست مورد بررسی قرار دهیم. بدیهی است اگر این زباله ها به طور صحیح توسط کارخانه خرید ضایعات جمع اوری و بازیافت شود، علاوه بر این که می توان از آن ها مجددا در تولید لوازم مختلف استفاده کرد، از دفع نامناسب آن ها که آسیب دیدن محیط زیست را به دنبال دارد، جلوگیری می شود.
